Knelpunten in verkeers(on)veilig gedrag

Het gedrag van de verkeersdeelnemers in de schoolomgeving is van belang voor (het gevoel van) verkeersveiligheid. Zie hieronder veel voorkomende knelpunten in de schoolomgeving. 
Algemene maatregelen en oplossingen worden daar onder aangegeven. 

Knelpunten

Fietsen op de stoep

Als kinderen net beginnen met fietsen, wordt er vaak bewust voor gekozen om op de stoep te fietsen. Van kinderen in de bovenbouw van de basisschool mag in de regel worden verwacht dat ze fietsen op het gedeelte van de rijbaan dat voor fietsers is bedoeld

Gedrag leerlingen andere school / middelbare schooljeugd

Een regelmatig gehoord knelpunt dat kinderen van de lagere school naar voren brengen is het gedrag van scholieren die fietsen naar het voortgezet onderwijs

Schoolbusjes

Bij sommige scholen worden leerlingen met schoolbusjes gebracht. Met name bij scholen voor speciaal onderwijs komt dit veel voor. De verkeerssituatie voor de school wordt dan sterk bepaald door het af en aanrijden van busjes.

Snel rijdende auto’s of bromfietsen (objectief / subjectief)

Te snel rijdend verkeer langs een school is niet wenselijk. Voordat aan maatregelen kan worden gedacht is het goed om te weten of er ook objectief sprake is van te hoge snelheden. Ook als men zich wel aan de wettelijke snelheid houdt, kan het zijn dat maatregelen gewenst zijn.

Veel autoverkeer

Bij voorkeur ligt een school langs een weg met weinig autoverkeer. Toch komen kinderen ook via drukkere wegen naar school en liggen sommige scholen langs drukkere wegen. Het is niet eenvoudig om de drukte op die wegen te verminderen. Wel zijn maatregelen denkbaar die de negatieve effecten ervan verminderen.

Wachtende ouders blokkeren trottoir

Behalve dat er voldoende ruimte moet zijn nabij de ingang van het schoolplein, moeten de ouders ook voldoende op de hoogte zijn van het gewenste gedrag.

Kinderen rennen de weg op

Zeker bij een relatief smal trottoir kan het voorkomen dat de kinderen die het schoolplein af komen, zo de straat op rennen. Dat is uiteraard een ongewenste situatie. In veel gevallen zijn daar maatregelen voor mogelijk.

Kinderen steken niet over op de veiligste plek

Niet altijd kan de verkeerssituatie volledig veilig worden gemaakt. Het is van belang om de routekeuze niet alleen te baseren op de kortste weg, maar ook op de veiligste.

Leerlingen gaan te weinig te voet of met de fiets

Het ontmoedigen van het autogebruik heeft niet alleen voordelen voor de verkeersdrukte en -veiligheid rondom de school maar ook voor de mate waarin leerlingen al op deze leeftijd kunnen oefenen als verkeersdeelnemer.

Leerlingen hebben geen goede fietsvaardigheid

Een veilig verkeersgedrag hangt niet alleen af van de kennis van de verkeersregels. Ook de behendigheid op de fiets is van belang. Dit kan alleen worden verkregen middels oefening.

Leerlingen niet op de hoogte van de veiligste route

Als de knelpunten op de school thuisroute bekend zijn, kan worden bepaald wat de meest veilige route is. Dit kan betekenen dat er iets omgelopen of –gefietst moet worden.

Te druk om over te steken

Als een weg erg druk is, ontstaan er weinig hiaten van voldoende grootte om over te kunnen steken. Het gevolg kan zijn dat overstekende kinderen grotere risico’s gaan nemen.

Tegen verkeer in rijden

Als de straat voor de school een eenrichtingsweg is, kan het voorkomen dat niet iedereen zich aan de verplichte rijrichting houdt.

Knelpunten

Auto's snijden fietsers af

Dit kan bijvoorbeeld voorkomen bij relatief smalle wegen of bij situaties waarbij het auto- of fietsverkeer de bocht afsnijdt

Bevoorradingsverkeer / laden lossen / openbaar vervoer / vrachtverkeer

Bij veel schoolomgevingen wordt hinder ervaren van het (vracht)verkeer door service verlenende bedrijven zoals bevoorradingsbedrijven of de afval ophaaldienst. Hierbij zijn veranderingen en afspraken ter verbetering mogelijk

Bocht wordt afgesneden

Dit kan zowel voorkomen bij autoverkeer als bij fiets- en voetgangersverkeer en kan tot gevolg hebben dat de verkeersdeelnemer op de verkeerde weghelft terecht komt

Doorgaand verkeer voor de school

Het verdient de voorkeur om een school te vestigen in een woonwijk en niet langs een doorgaande weg. Doorgaand verkeer rijdt veelal harder en is minder gefocust op alles wat er langs de weg gebeurt

Er wordt niet gestopt voor een zebrapad

Als er een zebrapad is, wordt er niet altijd gestopt voor de overstekers. Er kunnen meerdere redenen zijn waarom juist op die locatie teveel automobilisten (of andere verkeersdeelnemers) het zebrapad negeren

Geparkeerde auto's die zicht ontnemen / foutparkeren

Naast bijvoorbeeld vuilcontainers en reclameborden kunnen ook geparkeerde auto’s het zicht belemmeren. Dat kan voorkomen doordat automobilisten foutparkeren, maar ook doordat parkeerplaatsen op ongewenste plaatsen zijn gesitueerd.

Het overig verkeer geeft geen voorrang

Als kinderen naar school lopen of fietsen, zouden ze er van uit moeten kunnen gaan dat niet alleen zij zelf maar ook de overige verkeersdeelnemers zich aan de regels houden. Dit is niet altijd het geval. Maatregelen kunnen worden bedacht om de overige verkeersdeelnemers zich beter aan de regels te laten houden, of om de schoolgaande kinderen beter om te laten gaan met de fouten van anderen

Kerende auto's van ouders / verkeer dat naar parkeerplek zoekt

Het keren of achteruitrijden van auto’s kan onveilige situaties opleveren. Ook verkeer dat zoekt naar een vrije parkeerplek kan minder veilig gedrag vertonen. Keren, zoeken en achteruitrijden moeten daarom zoveel mogelijk worden voorkomen.

Ouders parkeren op ongewenste plek

Vaak zijn ouders mede ‘schuldig’ aan de chaotische situatie rondom de schoolspits. Ouders zijn zich hier niet altijd bewust van. Bijvoorbeeld doordat men niet ziet dat de auto het doorgaande voetgangersverkeer hindert of het zicht belemmert maar ook doordat het ‘maar voor even’ is, of voor die ene keer.

Overlast parkerende ouders voor de buurtbewoners

Voor de buurtbewoners kan de drukte voor de school betekenen dat men de straat niet met de auto kan verlaten of dat bijvoorbeeld de uitritten van de woningen worden geblokkeerd.

Parkeerproblemen / teveel auto’s

Bij het inventariseren van klachten met betrekking tot de schoolomgeving wordt regelmatig genoemd dat er te weinig parkeerplaatsen zijn. Voordat wordt overgegaan tot het zoeken naar de mogelijkheid voor extra parkeerplaatsen moet worden overwogen of er mogelijkheden zijn die het autogebruik juist ontmoedigen of dat er wellicht een alternatieve parkeerlocatie even verderop is, etc.

Verkeersregel ter plekke onduidelijk

Als de verkeersregels bij een specifieke verkeerssituatie niet duidelijk zijn, kan dat liggen aan de kennis van de verkeersregels bij leerlingen, ouders of andere weggebruikers. Het kan ook liggen aan de vormgeving van de verkeerssituatie, bebording, etc.

Ga aan de slag met het stappenplan "veilige school omgeving"

Maatregelen en oplossingen

Maatregelen en oplossingen in de infrastructuur

Troittoir obstakelvrij maken

Als er obstakels op het trottoir staan, kan dit tot gevolg hebben dat kinderen gedeeltelijk over de rijbaan moeten lopen. Ook kan het uitzicht door de obstakels worden belemmerd. Bij obstakels kan worden gedacht aan vuilcontainers, papiercontainers, reclameborden, etc. Het verwijderen van deze obstakels is over het algemeen een maatregel die eenvoudig uitvoerbaar is en op korte termijn een verbetering van de situatie betekent.

Trottoirs aanleggen / verbreden

Als er ruimte is om een trottoir aan te leggen of het bestaande trottoir te verbreden, kan dit de looproute naar de school verbeteren. Een alternatief kan zijn om te bekijken of een andere route wellicht veiliger is en die veiligere route te promoten en te oefenen.

(Solitaire) looproutes

Vanuit de verschillende richtingen moeten looproutes aanwezig zijn. Alle looproutes moeten voldoende bruikbaar en veilig zijn.

Oversteekvoorzieningen aanleggen of verbeteren

Om het oversteken makkelijker / veiliger mogelijk te maken kan bijvoorbeeld worden gedacht aan: vluchtheuvel (in twee keer oversteken), snelheidsremmers, zebrapad, voetgangerslicht.

Opmerking: Onder verkeerskundigen is nog weleens discussie over toepassing van zebrapaden in verblijfsgebieden. Volgens de meest recente inzichten kunnen ook in 30 km gebieden zebrapaden worden toegepast op schoolroutes.

Vrijliggend of solitair fietspad / extra fietspad

Het aanleggen van een vrijliggend fietspad naar de school kan zeker wenselijk zijn. In veel gevallen zal geen ruimte beschikbaar zijn voor een extra fietspad en moet naar alternatieven worden gekeken.

Veilige routes markeren

In sommige situaties is het mogelijk om een veiligere looproute te adviseren. De kinderen en de ouders kunnen op die route worden gewezen middels nieuwsbrieven maar ook via de verkeersles. Om de route op straat zichtbaar te maken kunnen bijvoorbeeld zogenaamde smiley-tegels worden toegepast.

School bij voorkeur in verblijfsgebied

Het verdient de voorkeur om een school te vestigen in een verblijfsgebied. Dat wil zeggen langs een 30 km/h straat of in een erf. Behalve dat hier een lage snelheid van het verkeer geldt, weten weggebruikers ook dat hier een aangepast gedrag gewenst is en dat overstekende fietsers en voetgangers kunnen voorkomen.

Opmerking: Onder verkeerskundigen is nog weleens discussie over toepassing van zebrapaden in verblijfsgebieden. Volgens de meest recente inzichten kunnen ook in 30 km gebieden zebrapaden worden toegepast op schoolroutes.

Schoolzone

Wanneer een school aan een doorgaande weg ligt, kan het gebeuren dat het voorbijrijdende verkeer zich niet voldoende aanpast (met name snelheid). Dit kan zijn doordat men niet ziet dat er een school gevestigd is of doordat men zich niet voldoende realiseert dat aangepast gedrag nodig is. In dergelijke gevallen kan het instellen van een schoolzone helpen. Een schoolzone heeft geen juridische status maar geeft aan het autoverkeer aan dat men zich in een schoolgebied bevindt. Dit kan door het aanbregen van markering op de weg (dubbele witte lijn, tekst schoolzone, dubbele witte lijn). Ook kunnen borden worden geplaatst die het begin en het einde van de schoolzone markeren. Verder zijn er diverse mogelijkheden met gekleurd straatmeubilair en dergelijke. Hiervoor is bij fabrikanten kant en klaar wegmeubilair voor schoolzones te koop (bijv. Julie of Octopus).

Schoolerf

Net zoals in een woonwijk een woonerf kan worden ingericht, kan in de omgeving van een school een schoolerf worden ingesteld. In een schoolerf gelden dezelfde regels (stapvoets rijden, voetgangers toegestaan over gehele breedte van de weg en parkeren alleen bij een "P").

30 km/u zone

Bij voorkeur worden scholen gevestigd langs wegen met weinig (of geen) autoverkeer. Op die weg is de snelheid van het autoverkeer bij voorkeur laag. Dat betekent stapvoets (in een schoolerf) of 30 km per uur in een 30 km straat of een 30 km zone.

Schoolomgeving benadrukken / waarschuwingsborden / aanleggen schoolzone

Het benadrukken van de aanwezigheid van de school kan helpen om een aangepast gedrag te krijgen van het overige verkeer langs de school, zeker wanneer niet direct zichtbaar is dat er een school is gevestigd. Die zichtbaarheid kan worden verbeterd door kleurgebruik aan het schoolgebouw zelf of bijvoorbeeld het hek van de school. Ook kan een waarschuwingsbord worden geplaatst dat aangeeft dat er een school is gevestigd. Hierbij kan ook de naam van de school worden gebruikt.

Een andere manier is het instellen van een zogenaamde schoolzone. Dit kan door het plaatsen van de tekst “schoolzone” op de weg en door het plaatsen van borden met deze tekst, eventueel aangevuld met gekleurde elementen zoals paaltjes of hekjes. Bekende voorbeelden van standaard materiaal om een schoolzone aan te geven zijn Julie en Octopus. Een schoolzone heeft geen juridische status, maar geeft wel duidelijk aan dat een aangepast rijgedrag van de weggebruiker gewenst is.

Ingang verplaatsen

Door de ingang van de school (het hek bij het schoolplein) te verplaatsen kan in sommige gevallen worden bereikt dat de leerlingen via een veiligere route de school bereiken (bijvoorbeeld doordat het fietspad dan niet hoeft te worden gekruist, of dat de leerlingen dan niet tussen de parkerende auto's door hoeven te lopen).

Ingangen spreiden / (ingang) fietsenstalling verplaatsen

Het spreiden van de verschillende verkeersstromen rondom de school kan helpen om de situatie overzichtelijker te maken. Hiertoe kunnen bijvoorbeeld aparte ingangen voor fietsers en voetgangers worden gemaakt. Ook kan worden gedacht aan afzonderlijke ingangen voor de onderbouw en de bovenbouw of het verplaatsen van de (ingang van de) fietsenstalling.

Fietsenstalling uitbreiden

Scholen hebben niet altijd genoeg fietsenrekken voor alle leerlingen. Veel scholen hebben daarom een selectie gemaakt welke leerlingen wel en welke niet met de fiets naar school mogen komen. Omdat het belangrijk is dat kinderen al van jongs af aan leren om zich met de fiets in het verkeer te bewegen, verdient het aanbeveling om ruim voldoende fietsenstal ruimte beschikbaar te hebben.

Schoolomgeving zoveel mogelijk autovrij

Bij de keuze van de locatie van een school verdient het de voorkeur om zoveel mogelijk van een autovrije omgeving uit te gaan. Het parkeren kan dan op enige afstand van de school plaatsvinden.

Autovrije straat voor de school

Als de straat voor de school autovrij is, heeft dit als voordeel dat er in de directe omgeving van de school geen auto’s rijden. Ouders die de kinderen met de auto naar school brengen moeten dan de laatste meters lopend afleggen. Een optie is nog om het autoverkeer alleen tijdens bepaalde tijden (tijdens de schoolspits) te verbieden.

Snelheidsremmende maatregelen

Hierbij kan worden gedacht aan verkeersdrempels of plateaus, verhoogd zebrapad maar ook aan wegversmallingen of asverspringingen. Een alternatief voor dergelijke fysieke snelheidsremmers is het benadrukken van de schoolomgeving. Zie hiervoor...

Ook voor te hard rijdende bromfietsers over het fietspad is het toepassen van snelheidsremmende maatregelen mogelijk.

Beveiliging kruisende stromen met drempels of oren

Juist waar de verschillende verkeersstromen elkaar kruisen, kunnen conflicten ontstaan. Op kruisingen in de schoolomgeving is een lage snelheid daarom noodzakelijk. Ter bevordering hiervan kan de kruising verhoogd worden uitgevoerd (plateau) of kunnen vlak voor de kruising drempels worden aangelegd. Ook kan het kruisingsvlak worden verkleind door het aanbrengen van zogenaamde oren (verbreding van het trottoir).

Parkeerplaatsen aanleggen of opheffen of instellen van parkeerverbod of stopverbod

Vaak is de wens aanwezig om meer parkeerplaatsen bij de school aan te leggen. Dit kan een middel zijn om een chaotische parkeersituatie rondom de school te verbeteren. Vaak zal de ruimte hier niet voor aanwezig blijken te zijn zonder dat dit ten koste gaat van bijvoorbeeld groen of speelvoorzieningen. Als ook hinder wordt ondervonden van een teveel aan autoverkeer rondom de school kan het soms beter zijn om te verwijzen naar een iets verder weg gelegen parkeerterrein. Hiertoe kunnen afspraken met ouders worden gemaakt en kan specifieke educatie aan de leerlingen worden gegeven over de gewenste route. Verder zijn er projecten om het autogebruik naar school terug te dringen.

Parkeermaatregelen parkeerverbod

Als er nabij de school geparkeerd wordt op ongewenste plaatsen, kan gedacht worden aan het instellen van een parkeerverbod. Handhaving door de politie of gemeente is dan van belang. Ook kan het parkeren ter plekke tegen worden gegaan met behulp van anti parkeerpaaltjes (die zorgen er voor dat de autodeur aan de trottoirzijde niet geopend kan worden).

Kiss and Ride

In de meest ideale situatie komen kinderen en hun ouders alleen lopend of met de fiets naar school. In de praktijk is dit vaak niet het geval. Ouders van de jongste kinderen parkeren dan meestal de auto en lopen mee tot aan (of in) de school. Ouders waarvan de kinderen al iets ouder zijn, kunnen vaak ook volstaan met het (veilig) afzetten van de kinderen bij de school. Om dit te laten gebeuren op een veilige plek waar ook het overige verkeer zo min mogelijk gehinderd wordt, kan een zogenaamde kiss and ride plek worden ongericht (of in het nederlands: zoen en zoef). Hiermee kan worden bereikt dat ouders niet op ongewenste plekken gaan staan. De bedoeling van een dergelijke plek is dat er gedurende de schoolspitstijden niet geparkeerd mag worden. Dit heeft geen juridische status. Het succes zal dus afhangen van de bereidwilligheid van de ouders en buurtbewoners om mee te werken. Verder moet worden overwogen of het instellen van een dergelijke plek niet het averechtse effect heeft dat juist meer ouders de kinderen met de auto gaan brengen.

Stopverbod voor de school

Een alternatief voor het volledig autovrij maken van de straat voor de school is het instellen van een stopverbod. Er mag dan niet worden geparkeerd. Ook mag de straat dan niet worden gebruikt om kinderen af te zetten of in te laten stappen. De effectiviteit van een dergelijke maatregel is wel afhankelijk van de mate van handhaving.

Zicht verbeteren

Soms zijn er obstakels die het zicht ontnemen. Hierdoor kunnen overstekende kinderen het overige verkeer niet of moeilijk zien. Ook zijn de kinderen hierdoor minder goed zichtbaar voor het overige verkeer. Verder kan het voorkomen dat verkeersborden of andere relevante informatie aan het oog wordt onttrokken.

Maatregelen om verbetering aan te brengen zijn het snoeien van groen, het verlagen van (te) hoge schuttingen, het verwijderen of verplaatsen van reclame- of informatieborden, vuilcontainers, papierbakken, etc.

Verlichting verbeteren

De verkeersveiligheid in de schoolomgeving kan in diverse seizoenen en op diverse tijdstippen verschillen. Besteed bij het inventariseren van de knelpunten ook aandacht aan de situatie in de winter, wanneer het ’s ochtends nog donker kan zijn. Zijn de oversteeksituaties en mogelijke conflictpunten goed verlicht? Als dit niet het geval is, kan het plaatsen of verplaatsen van verlichting verbetering aanbrengen.

Snoeien

Soms wordt het uitzicht op de kruising belemmerd door te hoog gegroeid groen. Dit kan tot gevolg hebben dat overstekende kinderen aan het zicht worden onttrokken. Ook worden soms verkeersborden aan het zicht onttroken door bomen of struiken. Hiervoor kunnen afspraken met de gemeente worden gemaakt over het regelmatig snoeien.

Uitloophekjes

Een relatief eenvoudige, goedkope en effectieve maatregel om te voorkomen dat de leerlingen in conflict komen met het verkeer op de hoofdrijbaan is het plaatsen van uitloophekjes. Deze voorkomen dat leerlingen komende vanaf het schoolplein ongehinderd de straat op rennen.

Aandachtspunten bij nieuwbouw

In het geval van nieuwbouw moet rekening worden gehouden met de locatie, de bereikbaarheid, de afwikkeling van het halen en brengen.

Eenrichtingsverkeer

Met name om het kerend autoverkeer nabij de school tegen te gaan, kan worden gedacht aan het instellen van eenrichtingverkeer. Zo’n maatregel is wel ingrijpend voor de circulatie in de wijk.

Inrijverbod zwaar verkeer

Of afspraken met zwaar verkeer over bezorgtijden, bezorglocaties

Scheiden van verkeerssoorten

Door het scheiden van autoverkeer, fietsverkeer en voetgangersverkeer, kunnen conflicten worden voorkomen. Extra aandacht is dan wel nodig bij die plekken waar de stromen elkaar kruisen.

Opstelruimte bij verkeerslichten voor voetgangers of fietsers

Als er onvoldoende opstelruimte is bij verkeerslichten voor voetgangers of fietsers, kan het voorkomen dat deze op het auto-gedeelte van de rijbaan moeten wachten of dat bijvoorbeeld wachtende fietsers de doorgang voor overige fietsers blokkeren. Het aanbrengen of uitbreiden van de opstelruimte kan hier een oplossing betekenen.

Aanpassen verkeerslichtingregeling

Het kan voorkomen dat niet de volledige stroom auto’s de kruising heeft verlaten voordat het voetgangerslicht op groen gaat. Hierdoor kunnen conflicten ontstaan tussen de voetgangers en fietsers die ter plekke de autostroom kruisen. Door de volgorde in de regeling om te draaien kan een verbetering ontstaan.

Shared space inrichting

In bepaalde gevallen kan een inrichting van de schoolomgeving volgens de principes van Shared Space een verbetering opleveren. Die principes gaan uit van het motto ‘Liever veiligheid met onzekerheid dan ongelukken met duidelijkheid’. [Wikipedia] Dit is in feite de essentie van Shared Space. Door het weghalen van aanwijzingen voor de automobilist wordt het straatbeeld onoverzichtelijker en neemt hierdoor de subjectieve veiligheid af. Doordat de subjectieve veiligheid afneemt zal een weggebruiker alerter en voorzichtiger rijgedrag vertonen, waardoor de objectieve veiligheid juist toeneemt.

Met het toepassen van Shared Space in schoolomgevingen moet voorzichtig worden omgegaan. Dit geldt ook andersom: Als er bij een school nu een shared space achtige situatie is waarbij de diverse verkeerssoorten van dezelfde ruimte gebruik maken, kan het indelen in een afzonderlijk trottoir, fietspad en rijbaan resulteren in hogere snelheden.

Maatregelen en oplossingen in gedrag en communicatie

Stimulering / advisering opvoedtaak ouders

Verkeerseducatie is niet alleen een taak van de school, maar juist ook van de ouders. Wel kan de school ouders adviseren over de rol die zij daarin hebben. De school kan informatie verstrekken over de effecten van het eigen verkeersgedrag van de ouders. Ouders hebben hier een voorbeeldrol.

Er bestaan bijvoorbeeld ook bordjes bij de verkeerslichten die de volwassenen wijzen op het voorbeeldgedrag (dus niet bij rood oversteken).

Ook kan de school oefentips aan de ouders geven zodat zij thuis met de kinderen kunnen oefenen.

Stimuleren lopen en fietsen

Om kinderen al op jonge leeftijd te leren om zich lopend of met de fiets in het verkeer te begeven, is het goed om die vervoerswijzen zoveel mogelijk te stimuleren. Er bestaan diverse projecten die erop gericht zijn om de auto zoveel mogelijk te laten staan (verkeersslang, op voeten en fietsen etc, belonen voor lopen en fietsen, drie maal per jaar een telling van de vervoerwijzen om de vinger aan de pols te houden).
Bij dergelijke projecten geldt: de aanhouder wint. (jaarlijks) herhalen is noodzakelijk.
Een bijkomend positief effect is dat er minder auto’s zich verplaatsen en geparkeerd staan in de schoolomgeving.

Andere routekeuze

Als het fysiek verbeteren van een knelpunt in de verkeerssituatie niet mogelijk of niet haalbaar is, is het beter om te kijken of een veiligere route mogelijk is. Die route kan bijvoorbeeld worden gemarkeerd met zogenaamde smiley tegels en kan met de verkeerslessen worden geoefend. Ook communicatie naar de ouders is hierbij van belang.

Oversteken ter plekke oefenen

In de leerlijn Verkeerskunsten zijn ook lessen opgenomen over oversteken. Dit kan op het schoolplein worden geoefend. Vervolgens kan dit ook in de wijk worden geoefend. Wanneer er een moeilijke oversteek bij de school is, verdient het aanbeveling om die oversteek te oefenen.

De veilige route oefenen

De school kan (samen met de gemeente of de politie) uitzoeken welke route van en naar school het meest veilig is. Het kan bijvoorbeeld vlakbij school veiliger zijn om 50 meter verderop over te steken. Ook kan gedacht worden aan de route van en naar het parkeerterrein. De veilige route kan worden gemarkeerd met speciale tegels die de gewenste route aangeven. Die route kan vervolgens met de leerlingen worden besproken en geoefend.

Veilige routes markeren

In sommige situaties is het mogelijk om een veiligere looproute te adviseren. De kinderen en de ouders kunnen op die route worden gewezen middels nieuwsbrieven maar ook via de verkeersles. Om de route op straat zichtbaar te maken kunnen bijvoorbeeld zogenaamde smiley-tegels worden toegepast.

Fietsvaardigheid oefenen

Het Zeeuws Verkeersveiligheidslabel gaat er van uit dat in ieder leerjaar zowel theoretische als praktische verkeerslessen worden gegeven. In Zuid Holland is er door het ROV-ZH een doorlopende leerlijn voor de praktische lessen ontwikkeld. Deze heet “Verkeerskunsten” en bestaat uit een cassette met vier lesmappen. Elke lesmap beslaat twee leerjaren. Verkeerskunsten is integraal opgenomen in de leskist "Fietsvaardig" van het ROVZ. Scholen die het ZVL-labeltraject starten krijgen deze leskist van het ROVZ.

Dode hoek les

 

In veel regio's worden dode hoeklessen georganiseerd. Deze lessen worden gratis verzorgt door Transport en Logistiek Nederland en VVN.

Deze dode hoeklessen bestaan over het algemeen uit een theorie- en een praktijkgedeelte. Voor het praktijkgedeelte komt er een vrachtwagen naar de school. Kinderen kunnen dan zelf achter het stuur plaatsnemen om te ervaren wat een vrachtwagenchauffeur vanuit de cabine kan zien.

Educatie over specifieke problemen in de schoolomgeving en op de schoolroute

Niet alle knelpunten in de schoolomgeving en op de schoolroutes kunnen worden opgelost. Het is goed om ook door middel van communicatie met de leerlingen en de ouders aandacht te hebben voor de knelpunten. Of juist voor de aangepaste situatie. Dit kan door middel van de nieuwsbrief of schoolkrant maar ook bijvoorbeeld door een presentatie op een ouderavond. Verder kunnen de theoretische en praktische verkeerslessen worden afgestemd op de specifieke knelpunten in de schoolomgeving.

Handhaving

De politie kan met name controleren op snelheid en op parkeergedrag. Als bekend is dat de politie dit regelmatig doet, gaat hier een preventieve werking van uit. Het is aan te bevelen om de handhavingsacties af te stemmen met de school zodat er in de communicatie naar de ouders toe rekening mee kan worden gehouden (bijvoorbeeld eerst de actie aankondigen en alleen waarschuwingen uitdelen en later een niet aangekondigde controle actie waarbij boetes worden uitgedeeld).

De politie kan met name controleren op snelheid en op parkeergedrag. Als bekend is dat de politie dit regelmatig doet, gaat hier een preventieve werking van uit.

Specifieke handhavingsacties op knelpuntlocaties, zoals flyer- actie en controles

Handhavingsacties kunnen ook op een ludieke manier samen met de kinderen worden uitgevoerd. Hierbij delen de leerlingen bijvoorbeeld groene kaarten uit aan weggebruikers die zich goed gedragen.

De kinderen kunnen ook flyers uitdelen waarin het gewenste gedrag wordt vermeld en waarin de weggebruikers om begrip en medewerking worden gevraagd.

Voorkomen manoeuvres nabij de school

Kerende auto’s of auto’s die achteruit het parkeervak uitrijden leveren ongewenste situaties op. Beter is om te kiezen voor langsparkeren dan haaks of gestoken parkeren. Als een doodlopende weg wordt gebruikt om te parkeren,  moeten auto’s veelal keren om de straat weer te verlaten. In dat geval kan worden overwogen om auto’s niet toe te staan in de doodlopende weg. Ook het instellen van eenrichtingverkeer in de straten rond de school kan een oplossing zijn om keerbewegingen te voorkomen. Indien dit niet mogelijk is, kan ook worden gedacht aan zogenaamd vrijwillig eenrichtingsverkeer.

Afstemming schooltijden

Meer en meer scholen zijn gevestigd in accommodaties samen met andere scholen. Dit betekent dat in een korte tijd veel kinderen van of naar dezelfde locatie lopen of fietsen. De infrastructuur is niet altijd berekend op de aantallen leerlingen. De scholen kunnen onderling overleggen of afstemming van de schooltijden een mogelijkheid is om het aantal leerlingen dat zich gelijktijdig in de schoolomgeving bevindt te verminderen.

Overleg met gemeentelijke diensten, bezorgdiensten, werkverkeer, etc.

Afstemming met de bezorgdiensten, gemeentereiniging etc. kan ervoor zorgen dat dergelijk verkeer niet tijdens de schoolspits-tijden rondom de school rijdt. Ook is het goed om de betreffende personen persoonlijk te spreken. Onderling begrip voor de situatie kan leiden tot verbeteringen. Dit geldt ook voor werkverkeer van bouwprojecten die in de buurt van de school plaatsvinden. Wellicht hebben de aannemers niet in de gaten dat hun geparkeerde busjes precies het zicht bij de oversteek ontnemen. Ook is het goed om de locatie van de vuilcontainers te bekijken. Kunnen deze wellicht op een veiligere plaats.

Afspraken met taxibusjes

Bij sommige scholen (met name speciaal onderwijs) is het tijdens de schoolspits een af en aan rijden van taxibusjes. Die taxibusjes brengen de kinderen zo veilig mogelijk naar school. Toch kunnen die busjes zelf ook onderdeel zijn van het probleem. In dat geval is het goed om afspraken te maken met de vervoerders over het rij en parkeergedrag in de schoolomgeving. Die afspraken kunnen eventueel ook in de schoolomgeving zichtbaar worden gemaakt, bijvoorbeeld met behulp van speciale bordjes voor de taxibusjes.

Verkeersbrigadiers

Als er nabij de school een moeilijke of gevaarlijke oversteeksituatie is, is het wenselijk om verkeersbrigadiers in te stellen. Verkeersbrigadiers moeten conform de regels opgeleid en aangesteld zijn. Neem hier over altijd eerst contact op met de gemeente of de politie.

Educatie over specifieke problemen in de schoolomgeving en op de schoolroute

Niet alle knelpunten in de schoolomgeving en op de schoolroutes kunnen worden opgelost. Het is goed om ook door middel van communicatie met de leerlingen en de ouders aandacht te hebben voor de knelpunten. Of juist voor de aangepaste situatie. Dit kan door middel van de nieuwsbrief of schoolkrant maar ook bijvoorbeeld door een presentatie op een ouderavond. Verder kunnen de theoretische en praktische verkeerslessen worden afgestemd op de specifieke knelpunten in de schoolomgeving.

Parkeerafspraken met het personeel / ouders

De geldende verkeersregels bepalen formeel op welke plaatsen geparkeerd mag worden. Niet al deze plaatsen kunnen ook wenselijk zijn. Het kan voorkomen dat een bepaalde plaats niet wenselijk is omdat de looproute naar school niet veilig is, of omdat bijvoorbeeld de bewoners in de buurt overlast ervaren. Soms kan het helpen om samen met de ouders en het personeel afspraken hierover te maken. Die afspraken hebben geen juridische betekenis. Toch kunnen de maatregelen middels communicatie naar de ouders en bijvoorbeeld ludieke scholierenacties worden gepromoot.

Ouders gratis laten parkeren op verder weg gelegen parkeerterrein

Het kan voorkomen dat er nabij de school een parkeerterrein is gelegen dat een goed en veilig alternatief biedt voor het parkeren in de directe schoolomgeving. Wanneer op dat terrein sprake is van betaald parkeren bestaan er voor de gemeente mogelijkheden om kaartjes te verstrekken die alleen geldig zijn tijdens de schoolspits. Met die kaartjes kunnen de ouders tijdens de schoolspits dan gratis parkeren.

Afspraken bekend maken en onderhouden

Er kunnen diverse afspraken worden gemaakt met de leerlingen, de ouders de leerkrachten of de buurt. Dat kunnen afspraken zijn over de route of over het parkeergedrag, etc. Het is belangrijk om die afspraken bekend te maken en te onderhouden. Hier zijn diverse manieren voor. Denk aan: folders, bord op het schoolplein, pylonen langs de weg, zelf een verkeersbord ontwerpen of campagneborden. 

Afspraken maken m.b.t. rijrichting (vrijwillig eenrichtingsverkeer)

Als eenrichtingverkeer in de schoolomgeving gewenst is, is dit niet altijd uitvoerbaar. bovendien kan het bezwaarlijk zijn dat eenrichtingverkeer gedurende de gehele dag geldt, terwijl de schoolspits slechts op beperkte tijden is. Als alternatief kan geprobeerd worden om met alle ouders de afspraak te maken om vrijwillig eenrichtingverkeer in te stellen. Dit betekent eigenlijk niets anders dan dat de ouders tijdens de schoolspits allemaal dezelfde rijrichting aanhouden. Dit moet uiteraard vooraf zeer uitgebreid worden gecommuniceerd naar de ouders en zal tussentijds steeds moeten worden herhaald. Ook kunnen er in de schoolomgeving bordjes worden geplaatst die het vrijwillige eenrichtingverkeer aangeven.

Aandacht voor schoolomgeving in nieuwsbrief / schoolkrant

De betrokkenheid van de ouders bij de verkeersveiligheid in de schoolomgeving kan worden vergroot door hier aandacht aan te besteden in de reguliere communicatie naar de ouders. Er kan informatie worden verstrekt over de knelpunten en over de manier waarop ouders die met hun kinderen kunnen bespreken. Verder kunnen de afspraken met de ouders over het verkeersgedrag in de schoolomgeving worden vermeld. Ook kan er melding worden gemaakt van eventuele afspraken met politie en gemeente over de aanpak van de knelpunten.

Brief bij begin schooljaar naar ouders

Juist aan het begin van het schooljaar is een goed moment om nog eens de aandacht te vestigen op het gewenste verkeersgedrag van de leerlingen en de ouders. Hierbij kan ook de oproep worden herhaald om lopend of met de fiets naar school te komen.

Door de afspraken ook in de schoolgids op te nemen worden deze meer geformaliseerd. Ouders die hun kind inschrijven op de betreffende school weten zodoende van te voren wat de verkeersafspraken zijn. De school kan hen hier dan ook aan houden.

Verschillende methoden om de ouders te informeren

Het is vaak moeilijk om de ouders te bereiken met informatie over verkeersveiligheid. Naast het gebruik van de reguliere nieuwsbrief kan ook worden gedacht aan het verstrekken van informatie tijdens een ouderavond of bijvoorbeeld tijdens de tien minuten gesprekjes (bijvoorbeeld video die draait op de gang tijdens het wachten). Ook kan een informatietafel worden ingericht.

Diverse ludieke acties

Om aandacht voor het verkeer te (blijven) vragen kan aan diverse acties worden gedacht. Enkele ideeën zijn:

  • de leerlingen zelf een film laten maken waarin het juiste gedrag wordt nagebootst
  • de leerlingen ansichtkaarten met verkeerswensen laten maken
  • de leerlingen een presentatie laten verzorgen op een ouderavond

Wachtplek voor ouders (incl fietsen)

Ouders die de kinderen bij school ophalen, staan vaak in de buurt van het hek te wachten tot hun kind naar buiten komt. Een deel van die ouders is lopend en een deel staat te wachten met de fiets in de hand. Al die ouders samen blokkeren vaak het trottoir. Soms heeft dit tot gevolg dat kinderen er niet door kunnen en zelfs via de rijbaan moeten lopen of fietsen. Ook kan deze drukte voor de school het doorgaande verkeer hinderen of onmogelijk maken.

Een verbetering kan worden aangebracht door een plek in te richten waar de ouders kunnen wachten zonder in de weg te staan. Hierbij moet ook aandacht worden besteed aan ruimte om de fiets te stallen.

Inleiding / invoeren werkwijze School op Seef

Totaalprogramma School op Seef (theorieles alle groepen, praktijkles alle groepen, aandacht schoolomgeving, schoolroutes en routes naar VO, communicatie met ouders, gemeente en politie, structurele aanpak en opgenomen in schoolbeleid)
 

Algehele fietskeuring

Een algehele fietskeuring kan worden uitgevoerd in samenwerking met een afdeling van VVN of de lokale fietsenmaker. Ook een gastles fietstechniek is mogelijk.

Samen werken we aan een veilige school omgeving
- Seef